generał dywizji Stefan Rowecki – Grot
Przybrane nazwiska: Józef Paweł Okołowski, Paweł Nowak, Jan Sokołowski, Józef Sokołowski
Pseudonimy: Jan Rakoń, Tur, Grabica, Kalina, Grot
Dyplomowany oficer służby stałej piechoty Wojska Polskiego. Awans na stopień podpułkownika (1924), pułkownika (1932), generała brygady (1940), generała dywizji (1944).
Stefan Paweł Rowecki urodził się dnia 25 grudnia 1895 r. w Piotrkowie Trybunalskim, jako syn Stefa Augusta i Zofii Chrzanowskiej. W rodzinie urzędniczej o rodowodzie szlacheckim podtrzymywano tradycje powstańcze i niepodległościowe, co kształtowało charakter młodego Stefana, który całe życie dumny był ze swoich żołnierskich przodków.
Gdy w 1906 roku zaczął uczęszczać do nowo założonego gimnazjum polskiego
w rodzinnym mieście od razu znalazł się w środowisku niepodległościowym. Wiosną 1911 r. był współorganizatorem a następnie pierwszym drużynowym tajnego zastępu skautowego w Piotrkowie. Od jesieni 1912 roku uczył się w Szkole Mechaniczno-Technicznej Wawelberga i Rotwanda w Warszawie. Wstąpił wtedy do tajnego Wojskowego Oddziału Polskich Drużyn Strzeleckich, przyjmując pseudonim :Stefan Radecki”. Po ukończeniu najpierw kursu podoficerskiego w Rabce w 1913 r., a następnie oficerskiego kursu instruktorskiego w Nowym Sączu, Rowecki w sierpniu 1914 r. zaciągnął się do Legionów Polskich Piłsudskiego. W czasie walk został trzykrotnie ranny. Za brawurową akcję w listopadzie 1918 r, rozbrojenia kompanii niemieckiej w rejonie Ostrowii Mazowieckiej siłami dziesięciu ludzi otrzymał swój pierwszy Krzyż Walecznych, a trzy inne oraz Krzyż Wojenny Orderu Virtuti Militari V klasy za udział w walkach 5 Pułku Piechoty Legionów.
Po odzyskaniu niepodległości porucznik Stefan Rowecki skończyl w Warszawie Kurs Wojenny Szkoły Sztabu Generalnego otrzymując wawns na stopień kapitana Sztabu Generalnego. Brał udział w wojnie bolszewickiej w 1920 r. jako szef Oddziału II frontu Południowo-Wschodniego i Środkowego, następnie Grupy uderzeniowej gen. Edwarda Śmigłego-Rydza. W lipcu tegoż roku awansował na stopień majora. W ramach ówczesnej kadry oficerskiej Rowecki należał bezsprzecznie do elity intelektualnej.
Po klęsce wrześniowej pozostał w kraju, wziął udział w tworzeniu zakonspirowanego wojska i struktur cywilnych. Wyrobiono mu dokumenty na nazwisko Józefa Sokołowskiego i zatrudniono fikcyjnie w straży fabrycznej Gazowni Miejskiej a potem jako urzędnika w Wydziale Ewidencji Ludności.
Od października 1939 r. Rowecki pełnił – pod pseudonimem :Stefana Grabicy” – funkcję szefa sztabu i zastępcy Dowódcy Głównego Służby Zwycięstwu Polski. W 1940 r. został mianowany Komendantem Głównym ZWZ na cały kraj. Od 14 lutego 1942 r. po zmianie nazwy Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową był jej Dowódcą, posługując się także zamiennie tytułem Komendanta Sił Zbrojnych w Kraju. Znany był głównie pod pseudonimem „Grot”.
Uwięziony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, odmówił kategorycznie współpracy z Niemcami. Zgładzony został prawdopodobnie w pierwszych dniach sierpnia 1944 r., po wybuchu Powstania Warszawskiego.
Aresztowanie generała Roweckiego dnia 30 czerwca 1943 r. oznaczało dla Armii Krajowej niebywałą klęską; nie było w Kraju ani na emigracji człowieka tej miary, który mógłby Go zastąpić.
Ciekawostki:
Depesza nr 638 gen. Stefana Roweckiego ps. Kalina i Jana Stanisława Jankowskiego ps. Soból do Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego z 17.IV.1943 r. w sprawie masowych grobów na terenie Koziej Góry pod Smoleńskiem.
Testament Stefana Roweckiego sporządzony na nazwisko Józef Paweł Okołowski Warszawa, 20.X.1942 r. Dar dla Instytutu im. Grota-Roweckiego od córki Ireny Mielczarskiej – Roweckiej.
Źródło: Opracowanie do Wystawy Stefan Rowecki – Grot (koncepcja i opracowanie Mariusz Olczak Archiwum Akt Nowych, opracowanie graficzne Bartosz Jaksender AAN, skany Waldemar Zmysłowski AAN-IPN).
Wystawę dzięki uprzejmości Głównej Biblioteki Lekarskiej im. S. Konopki oraz Urzędu Marszałkowskiego prezentowali kadeci liceum w dniach 8-16 marca 2016r . w Bibliotece Publicznej im. C.K. Norwida w Zielonej Górze.
Zobacz:
Więcej informacji o generale:
http://www.dailymotion.com/video/xdtchq_dowodca-ak-gen-stefan-rowecki-grot_news
http://www.grot.org.pl/ Instytut im. Grota-Roweckiego w Lesznie.
Cdn
